Αβέρωφ, φυλακές

Οι φυλακές που βρίσκονταν έως το 1973 στη λεωφόρο Αλεξάνδρας της Αθήνας και έδωσαν το όνομά τους στη γύρω συνοικία. Χτίστηκαν το 1892 από τον εθνικό ευεργέτη Γ. Αβέρωφ και προσφέρθηκαν στη βασίλισσα Όλγα ως δώρο για τους αργυρούς της γάμους. Η βασίλισσα τις παραχώρησε στο Δημόσιο το 1896. Ονομάζονταν αρχικά Εφηβείο Αβέρωφ και, όπως δηλώνει και το όνομα, προορίζονταν για την αναμόρφωση παραστρατημένων ανηλίκων, ηλικίας 18 ετών και κάτω και, αργότερα, 25 ετών και κάτω. Για τον σκοπό αυτόν υπήρχαν ειδικοί χώροι για την εκμάθηση τέχνης και χώροι για γυμναστική και αθλήματα. Το σύστημα των φυλακών ήταν απομονωτικό (ένα κελί για κάθε κρατούμενο). Από το 1916 ένα μέρος των φυλακών μετατράπηκε σε φυλακή πολιτικών κρατουμένων. Εκεί φυλακίζονταν οι πολιτικοί αντίπαλοι του κόμματος που βρισκόταν στην εξουσία. Το 1925, με νόμο αναδιαρθρώθηκε το καθεστώς των φυλακών. Επίσης το 1926, οι φ.Α. έγιναν φυλακές-σχολή, όπου εκπαιδεύονταν οι νεοδιορισμένοι δεσμοφύλακες. Οι φ.Α. λειτουργούσαν μέχρι την Κατοχή ως Εφηβείο και ως Δικαστική Φυλακή Αθηνών. Στη διάρκεια της Κατοχής υπήρξαν δεσμωτήριο εκατοντάδων αντιστασιακών (οι μελλοθάνατοι περνούσαν την τελευταία τους νύχτα έξω από το κυρίως κτίριο, σε ιδιαίτερο κελί, το λεγόμενο Αράπης). Κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1944 υπήρξαν θέατρο σφοδρότατων μαχών και για ένα μικρό διάστημα πέρασαν στον έλεγχο του ΕΛΑΣ. Εξακολούθησαν να είναι φυλακές και πολιτικών κρατουμένων και μετά την απελευθέρωση και ιδίως κατά την περίοδο της Απριλιανής δικτατορίας 1967-74. Κατεδαφίστηκαν μετά τη μεταπολίτευση και στη θέση τους οικοδομήθηκε το σημερινό δικαστικό μέγαρο του Αρείου Πάγου.